2023 Marokko 8 en 9 maart

Klik op een foto om het groter te bekijken. Daarna kun je via de pijltjes bladeren door de foto’s. Veel lees- en kijkplezier.

Als je het handig vindt, kun je je aan de rechterkant aanmelden voor de nieuwsbrief. Dan krijg je automatisch een mailtje als we een nieuw reisverslag hebben geplaatst.

Woensdag 8 maart 2023: Tafraoute

Vandaag een stoeltjesdag, pootje omhoog en lezen en puzzelen. Is ook wel eens lekker hoor. In de schaduw want het wordt al snel erg warm in de zon. Dat kunnen wij niet zo, liggen en bakken. We doen wel een kleurtje op tijdens het wandelen en fietsen.

’s Middags gaan we op verjaarsvisite bij Annelies en Toni, Annelies is 72 jaar geworden. Dat we nog maar vele jaren met ze mogen wandelen en fietsen hier in Tafraoute.

Donderdag 9 maart 2023: Tafraoute

Zo heb je de ene dag weinig te melden en geen foto’s, vandaag is dat totaal anders.

Er zijn veel campers bijgekomen en af en toe gaan er campers weg. Zo ook Toni en Annelies, zij vertrekken langzaam aan naar het noorden. Ze komen afscheid nemen en tegen 10uur zwaaien we ze samen met Frank (met witte zakdoek) en Ria uit. Bye, bye, tot volgend jaar in Tafraoute.

We overleggen met onze Tafraoute vrienden en besluiten om half 11 te gaan fietsen. Naar Oumesnat, een dorpje in de Ammelne vallei. Daar zijn Wobbie en Wim naar een olijf-perserij geweest, zo’n ouderwetse waar een ezeltje een molensteen laat draaien. Dat hebben wij een aantal jaren geleden gezien in het Rifgebergte, daarna hebben we het nooit meer gezien.

We dalen af naar de Ammelne vallei en gaan op de rotonde naar rechts, zwaaien naar de leeuw en naderen Oumesnat.

We draaien linksaf een betonpad op naar Oumesnat. Als we bij de olijf perserij aankomen is er niemand te bekennen. Er zijn een paar nieuwsgierige aagjes die via een lantaarnpaal een kijkje nemen over de muur. Als Ria in de paal hangt zegt Wobbie, zie je wat daar op die paal staat, een doodshoofd. Iedereen komt weer levend en wel beneden.

We besluiten om verder door te rijden en een theetje of koffie te gaan drinken in het restaurantje naast de ‘Maison traditional’, een Berber museum.

We komen aan bij een parkeerplaats voor mensen die het museum willen bezoeken. Wij zetten onze fietsen bij de moskee neer, in de schaduw. Er scharrelt een jonge hond rond die erg graag aangehaald wil worden.

Het kerkhof naast de moskee heeft aparte graven met ronde steentjes aan hoofd- en voeteneind. En soms staat er eentje haaks op het graf. Later horen we van Mustapha (van het museum) dat waar een steentje haaks staat dat daar een vrouw ligt. Ze hebben op voor gewerkt, er liggen een paar van die stenen klaar voor gebruik.

Aan de andere kant van het pad dat we bewandelen ligt een ander kerkhof met eenvoudiger graven. We zien ‘versiersels’ in de vorm van een koffiepot, een scherf van een kopje en een briefje onder een steen. We horen van Mustapha dat het een herkenningsteken is voor de nabestaanden; daar is het graf van mijn overleden dierbare. Dat is van vroeger, nu staan er ook gegraveerde stenen met de naam van de overledene erop.

We lopen door het dorpje richting het restaurant en besluiten onderweg om het Maison Traditional te bezoeken. Het is voor allen een tijdje geleden, dan is het best wel weer eens grappig. De route naar het museum staat keurig bewegwijzerd, het kan niet missen.

Als we langs het huis lopen worden we vanaf het dak aangesproken door Mustapha, in het Duits, Frans en Engels. We zijn welkom maar of we even buiten willen wachten. Hij is een groep aan het rondleiden. Na een kwartiertje nodigt hij ons uit om binnen te komen, we zijn inmiddels met 12 mensen, Fransen, Belgen, Duitsers en Nederlanders. Van alles wat zeg maar.

Er zijn twee ingangen. Eén op de begane grond, die is voor de familie en vrienden. De ingang op de 1e etage, uiteraard van buitenaf bereikbaar is voor de gasten.

Bij de ingang legt hij ons het procedé uit van de arganolie. De noten worden gekraakt, de schil gaat als voer voor de dieren. Als de buitenschil eraf is zit er nog een schil om de argannoot. Deze schil wordt ook eraf gehaald en dient als brandstof voor de oven. De uiteindelijk argannoot wordt geroosterd en dan geperst tot olie. Er blijft dan natuurlijk nog iets over en dat gaat voor voer en er wordt zeep van gemaakt. Er wordt niets weggegooid. Als er 50kg noten gekraakt zijn blijft er 2kg kale noten over wat 1 liter arganolie oplevert.

We mogen verder lopen en komen dan in en rond de stal. De stal is in het midden gesitueerd en in een van de hoeken zit een groot gat. Onder het gat is een bak gemaakt met een rand. Boven de stal is de keuken, het groente en fruitafval wordt door het gat in de bak gegooid voor de koeien. De koeien zorgen voor warmte wat via het gat in de keuken komt. Ingenieus systeem.

We lopen via een lemen trap naar boven en komen bij de keuken. De keuken ligt verhoogd zodat kleine kinderen niet erin konden komen. Er is immers heel vaak vuur in de ovens, veel te gevaarlijk.

Mustapha vertelt ons over de verschillende tajines en de andere attributen die er staan. In de wintermaanden sliep de familie in de gangen rondom de keuken. In alle vier de muren zitten openingen waardoor de warmte in de gang kon komen. In één van de gangen hangt aan een haak een wiegje met een schapenvacht erin. Dit was een veilige manier voor het kindje, zo konden er geen schorpioenen bij het kind komen. Naast de keuken zijn er twee kamers op deze verdieping. De slaapkamer voor de kinderen en een voorraadkamer.

We gaan weer een verdieping hoger en komen op het dakterras. Alleen de familie mag gebruik maken van het dak, gasten mogen er alleen komen op uitnodiging. Dit omdat de vrouwen vaak op het dak aan het werk waren. We hebben een mooi uitzicht in de Ammelne vallei.

Op het dak staan een paar platte leisteentjes rechtop. De betekenis ervan is dat zo’n steentje de mensen er aan herinnert dat ze goed voor elkaar moeten zorgen want het kan zomaar voorbij zijn.

Dan worden we uitgenodigd om in de mooie salon plaats te nemen. Ook daar krijgen we uitleg van het een en ander. Eerst vertelt Mustapha over de schoenen van Tafroute, de mooie babouches, wat voor betekenis die vroeger hadden.

Ze zijn er met pompoentjes, dan is de draagster nog single. Zonder pompoentjes is de draagster verloofd. De schoentjes met een kruis erop betekent dat de draagster getrouwd is.

De vrouwen van Tafraoute lopen in zwarte kleding met gekleurde zomen. Als ze in het zwart zijn gekleed zijn de vrouwen getrouwd. Jonge en ongehuwde meisjes liepen in het blauw. Dat was vroeger zo, nu komt het niet meer voor. Dan is er ook nog witte kleding, dat is voor iedereen.

Mustapha laat een zwarte wikkel lap zien met een mooi borduursel erop en vraagt wie hij aan mag kleden. Nou daar ben ik wel voor in hoor. Eerst wordt de zwarte ‘lap’ om mij heen gewikkeld waar een ceintuur omheen gaat, die behoorlijk strak wordt aangetrokken.

Ik krijg een rode doek om mijn hoofd en daarop een soort van ‘kroon’. Ook daar vertelt Mustapha over maar de betekenis daarvan ben ik even kwijt. Dit alles wordt voltooid met een mooie ketting en schoentjes met pompoentjes erop. Oei, nu ben ik dus even single. Co wenkt al naar mij, kom maar naar mij toe hoor.

Als ik ben aangekleed zegt Mustapha dat er nu eigenlijk nog mascara om mijn ogen moet maar dat laat hij achterwege, prima zo. Ria zegt; je mag wel vroeg opstaan als je dit allemaal moet doen.

Dan gaat de thee ceremonie van start. Tijdens het aankleden staat het water op om tot koken te komen. Mustapha doet eerst een beetje water gekookt in de theepot. Dit is om eventuele mieren die op de suiker-rijke thee zijn afgekomen te verwijderen.

Dan doet hij groene thee in de pot, het is altijd groene thee. Daar gaat ook een beetje gekookt water bij wat hij rond laat draaien. Dit is om de bittere smaak van de thee af te halen. Hij laat het water via de tuit uit de theepot lopen.

Er gaat munt bij de thee en dan wordt de thee vanaf hoogte in de glaasjes geschonken. Dit is om de thee iets af te laten koelen. Er zijn 8 mensen die de thee graag zonder suiker willen, die krijgen eerst.

Mustapha laat een giga grote suikerklomp zien waar hij met een hamertje een stuk van af tikt. Dat verdwijnt in de theepot, oei dat is best wel veel. De anderen krijgen nu thee met suiker en ze vinden het prima zo. Onze thee zonder suiker is ook heerlijk, niet zo sterk en bitter als we vaak krijgen in Marokko.

Tot slot maakt Mustapha nog muziek en zingt hij er iets bij. Hij heeft een mooie stem, het is een harmonieus geheel, het muziekinstrument en zijn stem. Mooi hoor. Dan is de ‘show’ over en vragen we naar de kosten, het is 30DH p.p. We vonden het heel leuk, Mustapha doet het erg leuk. We lopen terug naar de fietsen en gaan kijken of de perserij nu wel bemand is.

De deur is nog steeds gesloten met een hangslotje er op. Desondanks klop ik toch maar even op de deur. En ja hoor, hij gaat open en we mogen ‘binnen’ komen.

De ezel loopt rond een grote betonnen bak waarop een molensteen ronddraait over een laag olijven. De ezel heeft aan een kant een kartonnen ooglap. De man schraapt af en toe de olijven naar het midden waar de molensteen draait.

Ria wil graag olijfolie maar het mannetje zegt dat hij dat niet heeft. Ik denk dat we eerder langs een vrouwen sociëteit zijn gereden dus daar gaan we kijken of ze misschien olijfolie hebben. Een vrouw (blijkt dat ze de vrouw is van Mustapha) daar vertelt dat we olijfolie bij het mannetje kunnen kopen. Ze loopt er wel even heen. Ze komt terug en legt uit dat het nu niet kan want het is bidtijd.

We zijn om 14uur terug bij de camper en het is behoorlijk warm geworden, in de camper is het 41.4º pfffff. De zon schijnt er vrolijk op los en de wind heeft zich terug getrokken. De luifel gaat uit en in de camper gaat alles wat open kan open. Aan het einde van de middag fietsen we naar de hammam voor een heerlijke douche en scrubpartij, lekker weer.

De gardien is vandaag op tijd met ophalen van de 15DH stageld en hij ziet er keurig gekleed uit met een nette blouse. Ik zeg tegen hem dat hij er mooi uit ziet wat een gulle lach oplevert. Hij wijst richting Tahala en vertelt dat er straks Fantasia is, het spektakel met de paarden en de schietende berijders. We hadden net van Frank een programma gekregen van het Amandelfestival en daar staat toch echt op dat het morgen om 16uur begint, het Fantasia.

Maar tegen 18uur horen we muziek van die kant komen en zien we inderdaad dat ruiters zich opstellen aan onze kant van het terrein waar dit alles zich afspeelt. Dus lopen we die kant op.

Het is nog rustig met bezoekers, we nemen plaats op de stoelen en wachten af. De ruiters doen eerst een proefronde zonder te schieten. Ze zijn prachtig gekleed zo ook de paarden. Ze rijden terug naar de andere kant van het veld. Daar worden de geweren geladen met kruit, stevig aangestampt en ze stellen zich op voor een tweede ronde. Ondertussen zien we bakker Achmed in zijn witte jas op zijn fiets het veld oversteken. Hij is net weg als de ruiters aan komen stormen, eindigend met een geweersalvo in de grond tussen de paarden in.

Het wordt allengs drukker met bezoekers en er volgen nog een paar rondes van de ruiters. Er is een groep muzikanten het terrein opgekomen gekleed in prachtig blauw met wit. Ze brengen Marokkaanse muziek ten gehore. De VIP’s arriveren en krijgen eten en drinken en er komen nu ook veel Tafraouters bij.

Wij houden het voor gezien en gaan terug naar de camper. Als er een geweersalvo klinkt hoor je de echo door de bergen rollen. Het gaat nog tot laat door, zelfs als het al donker is klinkt er nog een laatste salvo.

Vandaag hebben we twee filmpjes: 1. De fietstocht – 2. Fantasia
En lees hier meer over de Fantasia spelen.