Marokko 2014-2015 – periode 24: 10 februari – 13 februari
dinsdag 10 februari – Tafraoute
Het is vandaag mooi weer en het is de komende dagen ook zo voorspeld. Vanmorgen zitten we lekker in het zonnetje te lezen en te puzzelen.
Na het eten trekken we de wandelschoenen aan en gaan zuidelijk van Tafraoute op visite in het ‘maison berber’, een museum dat door 2 jongemannen in stand gehouden wordt. Een traditionele woning waar we twee jaar geleden met Cees ook zijn geweest. Het ligt achter camping Tazka in het dorpje Tazka, Tazka betekend volgens mij ‘hert’, er is ook een gravure van een hert.
De jongeman die ons rondleidt sprak 2 jaar geleden alleen Frans, nu spreekt hij ook Engels en hij is zichzelf ook Duits aan het aanleren, elke dag 1 of 2 woordjes erbij. Ik geef aan dat we het erg op prijs stellen dat hij Engels spreekt.
Het huis heeft drie buitendeuren: 1 deur voor de familie, 1 deur voor de dieren die naar de stal leidt en 1 deur voor de gasten. Onderin het huis is de stal, de warmte die de dieren genereren stijgt via een gat op naar de keuken. Vanuit de keuken, waar ook warmte vrij komt bij het koken, kan de warmte naar de andere vertrekken, er is over nagedacht.
Het is een lemen huis, de buitenmuren zijn zo’n 50cm dik en de deuropeningen zijn klein, je moet ook overal bukken om een ruimte binnen te gaan. Door de kleine openingen blijft er meer warmte aanwezig in die ruimte.
De berber kinderen leren elke dag op school een beetje van de Koran, na vijf jaar hebben ze hele Koran doorgenomen.
Er is een aparte ruimte waar alle kinderen sliepen, er verbleven vroeger soms 5 generaties bij elkaar in een huis. In dit huis kunnen zo’n 40 mensen samen wonen. De echtparen hadden een eigen kamer, opa en oma sliepen in een ruimte boven op het dak, de kinderen dus allemaal bij elkaar in 1 ruimte.
Ze maalden zelf het graan tot meel, dat werd gedaan door 2 vrouwen die samen de molensteen ronddraaiden. Arganolie werd op een ander manier gewonnen. De noten werden geweekt in water, dan te drogen gelegd en vervolgens met een steen kapot geslagen. De vrucht die dan vrij kwam werd gebruikt om olie van te maken. Ook at men wel 2 vruchten op omdat het zou helpen tegen diabetes.
Het pulp van de noten werd gemengd met stro en/of cactus en aan de dieren gegeven, hierin zitten veel eiwitten wat meer melk opleverde. Men was vroeger nog zo gek niet, wel slim. Argan wordt gekookt als het gegeten gaat worden, voor cosmetische doeleinden wordt het niet gekookt, blijft het puur, wordt het alleen geperst. Als de olie niet gekookt wordt ziet het helder van kleur, als het gekookt is ziet het oranje/geel en troebel. Hij zegt dat ze het koken omdat er dan een rooksmaak aankomt, en het maakt niet uit of je het kookt of niet, je kunt het allebei eten of ‘smeren’. Aan de kleur van de pulp zie je ook of het gekookt is of niet. De lichte kleur is ongekookt, de donkere gekookt.
We gaan ook het dak op, het dak behoeft veel onderhoud. Als het veel regent wordt er na elke bui aan het dak gewerkt, 1x per jaar wordt het flink aangepakt. Het dak stort als eerste in als er geen onderhoud aan gepleegd wordt. We kijken uit op een aantal huizen waarvan het dak is ingestort. Het is niet zomaar weer te maken, dan moet de hele boel plat en opnieuw opgetrokken worden. De muren direct onder het dak zakken nl. ook in, het is een triest gezicht.
Vanaf het dak hebben we een mooi uitzicht richting Tafraoute, onze gids vertelt dat de meest huizen die je ziet leeg staan. Het zijn 2e huizen van mensen die in de steden wonen, ze komen af en toe vakantie vieren in die huizen, de rest van de tijd staan ze leeg.
Zelf noemt hij het uitzicht: Berber tv met steeds een veranderend uitzicht als de kleuren zich aanpassen naargelang de dag vordert.
Er zijn diverse terrassen, op elk terras wordt in het seizoen een andere graan gedroogd. Het dak is het domein van de vrouw, zij zorgt voor het te drogen graan, weeft hier haar tapijten en droogt de was.
Dan gaan we naar binnen om thee te drinken en door de moeder gebakken amandelkoekjes te eten. Er zitten vier Duitsers die hier gegeten hebben, salade, tajine en thee met koekjes. Ze zitten al zo’n 2 uur binnen en zijn ondertussen behoorlijk koud geworden, het is ook altijd fris in deze huizen.
We vertellen aan de jongeman dat in Nederland de kerken steeds leger worden en vragen of dat hier in Marokko met de moskeeën ook zo is. Hij zegt dat het klopt. Als ik aangeef dat in Tiznit de mensen zelfs buiten de moskee aan het bidden zijn geeft hij aan dat het waarschijnlijk op een vrijdag was, en dat we dan ook eens zouden moeten kijken op een andere dag dan vrijdag, dan zullen er misschien een handjevol mensen binnen zijn.
Het geloof van de Arabieren is de Islam en de berbers hebben als geloof de natuur. In de moskee van Tazka zijn meestal maar zo’n twee mensen aanwezig, eentje die de mensen oproept om naar de moskee te komen en iemand die voorgaat in het gebed, maar voor wie?
Ook betalen ze belasting, vooral over aanpassingen en vernieuwingen in/aan het huis. Er is in het dorp speciaal iemand voor aangesteld. Als je het niet aangeeft dat je iets hersteld of aanpast dan kun je een boete krijgen, er moet belasting betaald worden. Hoe mooier en groter je huis, hoe meer belasting je moet betalen.
De jongeman brengt ons nog even naar de gravure van het hert. Er zijn er twee, een origineel van 6000 jaar oud en een kopie van 300 jaar oud. De kopie is gemaakt omdat het origineel steeds meer vervaagd.
Dan lopen we verder door de omgeving en besluiten om aan de andere kant van de weg weer terug te lopen, het is al 16.45uur en als de zon weg gaat koelt het snel af. Aan de andere kant van de weg lopen we tussen de huizen door.
Er staat achter een muur een enorme arganboom en in het hek dat toegang geeft tot de tuin is een kiertje. Ik kijk er door en deins terug, er staat een mevrouw achter die ons heeft horen praten en ik kijk recht in haar gezicht. Dan kijk ik nogmaals en zij doet dat ook net. Ze maakt de poort open en nodigt ons lachend uit om binnen te komen in haar tuin. Dan mogen we ook nog verder komen naar het huis. Haar man zit binnen en we worden uitgenodigd voor de thee, ze vindt het allemaal prachtig en loopt constant te lachen en te giechelen.
Eerst zitten we binnen maar er wordt een zitje buiten in de tuin gecreëerd. Ze spreken alleen Arabisch of Berbers dus elkaar verstaan doen we niet. Co zegt tegen Hannie en Nanda, nu is de beurt aan jullie, maar het gaat moeizaam om met ze te communiceren. Ze hebben wel veel schik dat wij hier zomaar bij hun zitten thee te drinken. Er is ook brood bij met echte roomboter en amandelolie met iets erdoor, het smaakt een beetje naar pindakaas, lekker hoor. Wij geven de vrouw de pinda’s die we mee hebben genomen, ze is er blij mee.
Dan lopen we terug naar de campers, met de wind in de rug en in het laatste zonnetje is het goed te doen. Even later komt de mevrouw met de harira soep in haar kinderwagen aanlopen, dus onze maaltijd is al klaar, lekker. Een beetje yoghurt toe, zo redden we het weer tot morgen.
De dag is zomaar om, het was een leuke middag met onverwachte ontmoetingen.
We hebben weer veel leuke foto’s gemaakt, bekijk ze op de aparte fotopagina, bij dinsdag 10 februari.
woensdag 11 februari – Tafraoute
Vandaag is het weer marktdag maar ‘s ochtends genieten we van de heerlijke zon.
Na het eten trekken we onze schoenen aan en gaan naar het dorp, met de camper van Hannie en Nanda. Het gespoten werk moet nog gepolijst worden en dat gaat vandaag gebeuren.
We laten de auto bij Ali achter en gaan naar de schoenmaker met mijn rode schoenen er moet een nieuwe zool onder. De oude trekt-ie er zo onder vandaan en hij maakt een wegwerp gebaar. Ik ben benieuwd, morgen kunnen we ze weer ophalen.
Het is gezellig druk en er wordt weer flink ‘gehangen’ op de brug. Het is gewoon al leuk om naar de mensen te kijken.
We halen bij Ali de auto weer op en rijden door naar een kleine supermarkt aan de andere kant van het dorp. Deze man kon voor ons emmertjes yoghurt bestellen en die zijn vandaag binnen gekomen. Ze zijn duurder dan bij de Marjane maar voor het verschil kunnen we niet heen en weer rijden naar Agadir, fijn dat het zo kan.
Ali Ben Abou knapt ook veel hippie ‘campers’ op. Er staat er nu eentje die had openslaande deuren maar nu niet meer. Een deur is een kwart slag gedraaid aan de bovenkant bevestigd, de andere deur eronder. De bovenste deur is helemaal gestript en er is een nieuw raamwerk ingezet omdat de mensen daar een raam wilde hebben. Als alles gereed is wordt de hele boel gespoten en voilà, ze hebben een ‘nieuwe’ camper.
Als we later binnen zitten lopen er weer wat dorpsbewoners langs en vleien zich op de rotsen.
donderdag 12 februari – Tafraoute
Co is vanmorgen naar Ali gelopen om daar via zijn internetverbinding de krant te downloaden. Een leuke wandeling in een mooie omgeving, zie de foto’s.
Vanmorgen hebben we weer lekker van het zonnetje genoten en na het eten zijn we gaan wandelen. Vanaf de ‘camping’ achter het dorp langs richting de ‘tepelberg’.
Op de terugweg gaan we langs de schoenmaker, de schoenen zijn prima gerepareerd. We lopen naar een opticien, Hannie heeft een bril die aldoor van haar hoofd afvalt dus ze wil er andere pootjes aan hebben. Om 17uur kan ze de bril weer afhalen.
Terug op de ‘camping’ is het een stuk drukker geworden, ook in ons buurtje. Het valt ons op dat er veel Duitsers, Engelsen en Belgen zijn, meer dan andere jaren. We gaan nog even lekker in het zonnetje zitten.
Bekijk de rest van de foto’s op de aparte fotopagina bij donderdag 12 februari.
vrijdag 13 februari – Tafraoute – Tassegdelt
De komende dagen gaan we rondrijden in de omgeving tussen Tafraoute-Agadir-Tiznit, lijkt ons wel een mooie omgeving en we zijn weer even toe aan wat actie in de vorm van reizen.
We rijden Tafraoute uit in noordwestelijke richting naar de R105 die naar Agadir gaat, maar eerst gaan we even tanken bij het tankstation bij de rotonde in Tafraoute. Er staat een auto achter een hekje en aan de andere kant staat ook een hekje, ik ben benieuwd hoe de eigenaar er in en eruit komt. Co zegt, misschien staat-ie er al een tijdje en is het voorste hekje er omheen gezet. Volgens Nanda is het een soort bekeuring.
We stoppen bij Ida Ougnidif, daar heb je Kasbah Tizourgane, het is een maison d’hotes. N 29°53’11”, W 8°59’59” We zijn de trap opgelopen en kwamen voor een grote deur met een klopper er op. Hannie gebruikte de klopper en even later ging de deur open. Op onze vraag of we het ‘dorp’ mogen bezoeken werden we vriendelijk uitgenodigd binnen te komen.
Het is een kasbah uit het jaar 1400 en in 2000 was de restauratie gereed, het ziet er dan ook prachtig uit. Er kunnen tussen de 30 a 50 mensen logeren. Vroeger woonden er ca. 150 mensen, het was bovendien een agadir, een opslag voor granen.
De kleine deuren zijn toegangen tot stallen en opslagruimten voor granen, de grote mooie houten deuren geven nu toegang tot appartementen. De jongeman die ons binnen gelaten heeft spreekt een beetje Frans, hij roept er een vrouw bij die Engels spreekt en zij leidt ons rond. Er zijn mooie details aanwezig boven de deuren in het metselwerk en de dorpels en drempels zijn van argan hout.
We mogen ook in het hotel zelf even rondkijken en we krijgen een paar kamers te zien, het ziet er mooi en sfeervol uit. Ook gaan we naar het restaurant met dakterras, je hebt er een prachtig uitzicht, want de kasbah/agadir ligt natuurlijk op een verhoging. We bestellen een kopje thee zonder suiker, althans de suiker apart voor als de thee erg sterk ik. We krijgen mierzoete thee en mogen bij het weggaan 56DH neertellen, wel erg duur voor 4 thee, zijn we helemaal niet gewend in Marokko. Onze conclusie is dat het waarschijnlijk een duur hotel zal zijn.
Net voorbij de Kasbah duiken we een klein weggetje naar links in en we rijden onder de kasbah door. We gaan direct de eerste weg rechts en rijden even later door een prachtige omgeving. Bij een scherpe bocht naar rechts gaan we nog wat verder rechtdoor en ook daar zijn de uitzichten spectaculair, een aan te raden route. Ik heb coordinaten genoteerd om naar toe te rijden: N 29°59’27”, W 9°06’42”
Onderweg komen we nog langs een waterpunt, er hangt een beker bij dus het is op zeker drinkwater, we vullen de tank bij, kunnen we vanavond weer een keertje douchen in de camper.
Langs de route staat de brem volop in bloei, een vrolijk gezicht. In de dorpjes waar we doorheen rijden is het bijzonder rustig, er zijn bijna geen mensen op straat. Pas in Aït Baha is het bedrijvig en gezellig druk.
We rijden zo’n beetje kriskras langszij de R105, in deze omgeving zijn er geen officiele camperplekken of campings dus gaan we op zoek naar een plekje om te overnachten. We vinden een plateau langs de weg in de buurt van een klein dorpje, Tassegdelt. Het duurt even voordat we staan want het is erg scheef maar uiteindelijk staan we. Het is 16uur dus we gaan even in het zonnetje zitten, het is nog heerlijk.
Als ik, na Co, onder de douche sta lopen er twee jongetjes om de campers heen. Co stapt uit om ze een handje te geven en een praatje te maken in de hoop dat ze niet vervelend worden en naar huis gaan. Even later komt er ook een man bij en die geeft in Berber en Frans aan dat het hier niet veilig is om te overnachten. Hij maakt zelfs met z’n hand een gebaar langs zijn keel, dat klinkt dreigend, wat moet je daar nu mee.
Hij stelt voor dat we bij zijn huis komen staan, in het dorpje dat we boven ons zien liggen. Hij laat zijn legitimatiebewijs zien en zelfs, met trots, zijn motorrijbewijs. Co gaat overleggen met Hannie en Nanda en we besluiten om dan maar eens bij zijn huis te gaan kijken.
Hij loopt alvast vooruit en wij maken de camper rijklaar. Als we aan komen bij zijn huis wijst-ie naar een ruimte voor zijn huis waar allemaal grote stenen liggen en het is er bijzonder schuin. Dat is nog niet het ergste, het paadje er naar toe is bijzonder smal en heel erg ongelijk. Ik zeg tegen Co: je moet eerst al een scherpe bocht maken en dan vol gas naar boven. Dan staan we ook nog erg scheef dus ik denk niet dat dat gaat lukken. De man is al stenen aan het ruimen maar we geven aan dat het niet gaat lukken.
Hij stelt voor dat we dan langs de weg gaan staan, dat doen we dan maar, anders moeten we nog weer verder gaan zoeken. We worden uitgenodigd om bij hem thuis wat te komen drinken. Wij moeten nog eten dus we zeggen dat we over 30 minuten bij hem zijn. Nanda heeft er niet zoveel zin in, alweer thee drinken, maar ze gaat toch met ons mee.
We voelen ons hoog bezoek, de vloer in het huis is schoongemaakt en we gaan met de man mee naar boven daar is naast het dakterras een zitruimte met de bekende (lig)banken. De tv gaat aan en Co krijgt de afstandsbediening in zijn handen gedrukt, zoek dan maar een zender op maar we willen helemaal geen tv kijken.
De man komt met een blad met daarop een thermoskan en theeglazen. Hij schenkt wat in uit de thermoskan en dat is warme melk, er staat ook een potje Nescafe bij. We geven aan dat wij geen koffie drinken, waarschijnlijk heeft hij met Europeanen te maken en die drinken in het algemeen vaak koffie, wij niet dus, sorry. Gelukkig neemt hij het mee en komt hij even later terug met zoete thee, brood, arganolie, roomboter, een amandelmengsel en iets zoets.
Co vraagt waar de vrouwen en kinderen zijn, even later komen ze er ook bij zitten. Het wordt heel gezellig, ze spreken amper Frans en vertellen van alles. Co maakt er op zijn manier allerlei vertalingen van, we lachen ons suf. Dan komt er een meisje bij zitten die wel een beetje Frans spreekt.
Ze vragen of wij getrouwd zijn en of we ook kinderen hebben. Co zegt dat we geen kinderen hebben maar ik grijp in. We hebben afgesproken dat als er gevraagd wordt of we kinderen hebben dat we daar ja op antwoorden, want ze vinden het hier heel vreemd als je geen kinderen hebt.
Co zegt, oh ja vandaag hebben we 3 kinderen en ze zijn al groot. Nanda ligt helemaal in een deuk, Co hoe kun je nou je kinderen vergeten. Nou ja, we hebben ze ook al zo lang niet gezien. 😉
De man heeft 2 vrouwen en 7 kinderen, ook is de moeder van de man aanwezig. Op zijn erf staan 3 huizen, waarschijnlijk van hem en een van zijn vrouwen, eentje voor de tweede vrouw en eentje voor zijn moeder. Hij heeft het maar mooi voor elkaar.
Dan nemen we afscheid en gaan terug naar onze campers, we mogen ook bij ze in huis slapen maar we geven de voorkeur aan ons eigen bed. Morgen krijgen we bezoek terug want de vrouwen vragen of ze een kijkje mogen nemen in de camper, ja wel hoor, kom maar kijken.
Omdat het vandaag weer een leuke rit was met veel mooie fotomomenten een extra fotopagina.
Ga naar periode 25
terug naar overzicht